Gezonde en duurzame landbouw in Hasselt
Andere artikels in deze reeks
- Biodiversiteitsverlies: een oproep aan het beleid
- Haalt Hasselt de doelen uit haar klimaatactieplan?
- Het natuurbeleid in Hasselt onder de loep
- Gezonde en duurzame landbouw in Hasselt
In dit artikel bespreken we hoe we tot een gezonde en duurzame landbouw kunnen komen. Dit thema maakt samen met natuurbeleid, biodiversiteit en klimaat deel uit van onze verkiezingsmemorandums die we overmaakten aan de lokale politici.
Transitie in de landbouw is een noodzaak
Het Vlaamse Gewest heeft één van de hoogste veeconcentraties voor vlees en zuivel van Europa. Schaalvergroting na de Tweede Wereldoorlog was immers het enige antwoord om te concurreren met de lage voedselprijzen op de wereldmarkt. Rentabiliteit werd door de massa bepaald.
Maar dit model is niet langer houdbaar. Massale invoer van soja en schaalvergroting hebben tot de huidige stikstofproblemen geleid. Veel landbouwbedrijven sluiten de deuren omwille van de hoge kost en de lage prijzen. In Hasselt waren in 2022 89 land- en tuinbouwbedrijven, in 2001 waren er nog 161.
Evolutie land- en tuinbouwbedrijven (2001-2022)
| Hasselt | Limburg | Vlaams Gewest | |
| Aantal bedrijven (% t.o.v. Gewest) | |||
| 2001 | 161 (0,4%) | 5.161 (13,1%) | 39.276 (100%) |
| 2011 | 83 (0,3%) | 3.086 (11,9%) | 25.982 (100%) |
| 2022 | 89 (0,4%) | 2.780 (12,4%) | 22.449 (100%) |
Van deze 89 bedrijven hadden er 8 een bio-label. Om deze erkenning te krijgen moet het bedrijf voldoen aan strenge voorwaarden op het vlak van milieueffecten en dierenwelzijn. Ook zijn er strenge voorwaarden betreffende het gebruik van bestrijdingsmiddelen, kunstmest en genetisch gemodificeerde organismen.
Evolutie biologische landbouwbedrijven (2015-2022)
| Hasselt | Limburg | Vlaams Gewest | |
|---|---|---|---|
| 2015 | 2 | 47 | 341 |
| 2016 | 1 | 59 | 369 |
| 2017 | 2 | 63 | 430 |
| 2018 | 2 | 63 | 468 |
| 2019 | 2 | 68 | 514 |
| 2020 | 3 | 77 | 562 |
| 2021 | 7 | 82 | 593 |
| 2022 | 8 | 89 | 621 |
Als we naar de dierbezetting kijken en wij concentreren ons op de drie grootste dierengroepen namelijk runderen, varkens en kippen, zien we dat er in 2022 in Hasselt gemiddeld 6 098 runderen gefokt werden. In vergelijking met de Limburgse cijfers (129 396) en zeker in vergelijking met de cijfers van het Vlaamse Gewest (1 278 836) zijn dit eerder kleine hoeveelheden.
Evolutie gemiddelde rundveebezetting
| Hasselt | Limburg | Vlaams Gewest | |
|---|---|---|---|
| 2012 | 6.009 | 133.827 | 1.289.815 |
| 2022 | 6.098 | 129.396 | 1.254.967 |
Ook het gemiddeld aantal varkens (5 327) is beperkt in vergelijking met de Limburgse (339 874) en de Vlaamse (5 388 022) aantallen.
Evolutie gemiddelde bezetting van varkens
| Hasselt | Limburg | Vlaams Gewest | |
|---|---|---|---|
| 2012 | 5.876 | 459.224 | 6.270.612 |
| 2022 | 5.327 | 339.874 | 5.388.022 |
Intensieve kippenkwekerijen zijn er in Hasselt evenmin. Het aantal gekweekte kippen zakte bovendien de laatste 10 jaar met ongeveer 43 % tot 29 884 in 2022. Dit staat in schril contrast met een toename in Limburg en het Vlaamse Gewest. Hun aantal steeg met 46,1 % tot een totaal van 4 584 825 in Limburg en met maar liefst 50,6 % in het Vlaamse Gewest tot 39 633 586.
Evolutie gemiddelde aanwezigheid van kippen
| Hasselt | Limburg | Vlaams Gewest | |
|---|---|---|---|
| 2012 | 47.629 | 3.451.032 | 28.256.989 |
| 2022 | 29.884 | 4.584.825 | 39.633.586 |
Al deze dieren en hun mest zorgen voor broeikasgassen. Methaan (CH4) en lachgas (N2O) zijn bovendien veel sterkere broeikasgassen dan CO2. Methaan heeft ongeveer 21 keer het opwarmend effect van CO2.
Voor lachgas (N2O) is deze factor ongeveer 310. Methaan komt vrij bij het verteringsproces van herkauwers en bij de opslag van mest voornamelijk van varkens en runderen. Lachgas komt vrij door opslag en gebruik van mest en bij de afbraak van organische stoffen in de bodem.
In 2021 bedroeg de uitstoot van deze broeikasgassen 14 126 ton CO2-equivalent in Hasselt. Ter vergelijking bedroeg in de provincie Limburg de uitstoot 518 209 ton CO2-equivalent.
Hoe realiseren we gezonde en duurzame landbouw in Hasselt?
Iedere ton uitstoot van broeikasgassen is er één te veel. Iedereen is het er over eens dat de landbouw van de toekomst anders georganiseerd zal moeten worden, willen we de uitstoot van broeikasgassen terugdringen en tot een correct verdienmodel voor de landbouwer komen. Wie regelmatig contact heeft met landbouwers hoort overal hetzelfde verhaal. Mochten zij een betere prijs krijgen voor hun producten dan hoeft de schaalvergroting niet.
Korte Keten
Schaalvergroting blijkt niet het juiste antwoord op de lage voedselprijzen. De negatieve impact op mens, dier en natuur in het algemeen is veel te groot. Korte keten landbouw is zeker een optie voor boerderijen die niet aan intensieve landbouw doen zoals in Hasselt.
Door de relatieve bevolkingsdichtheid leent Hasselt zich perfect tot dit soort landbouw. Bijkomend voordeel is dat de stadbewoner weer voeling krijgt met de bron van zijn voedsel. Zowel de landbouwers, de supermarkten, steden en natuurorganisaties dienen samen te werken om een model mogelijk te maken waarin de landbouwer een eerlijke prijs krijgt en de landbouwnatuur heropleeft .
Beleidsplan voor de landbouw
Hoewel het landbouwbeleid het lokale overstijgt kan het helpen om een duurzame toekomst uit te bouwen voor de lokale landbouwer. Bij het opstellen van een lange termijnvisie is het belangrijk om hierbij niet alleen de landbouwer te betrekken, maar ook onderzoeksinstituten, experten en andere stakeholders.
Een realistisch plan kan helpen om een duurzame toekomst uit te bouwen voor de lokale landbouwers. Belangrijk hierbij is dat agrarisch gebied bouwvrij wordt gehouden en enkel beschikbaar wordt gesteld voor grondgebonden landbouw. En in Hasselt is er best nog wel wat grond met een agrarische bestemming, namelijk 41,7 % van de totale oppervlakte.
Groene dooraderingen
45 % van de gronden met een agrarische bestemming zijn ingetekend als grasland. Akkerbouw vertegenwoordigt 34 % waarvan 27 % wordt ingenomen door maïs en 7 % door granen. De fruitteelt neemt ongeveer 8 % in beslag. 70 % van deze teelten hebben bestuiving nodig.
De laatste decennia zien wij evenwel een drastische achteruitgang van bijen en insecten. Het is dus hoog tijd dat er ingezet wordt op het behoud en het herstel van groene dooraderingen in het landbouwlandschap met bijvoorbeeld een houtkantenplan en een herwaardering van de bermen.
Herstel en goed ecologisch beheer van bermen kan een wereld van verschil maken voor natuur- en landbouwproductie. Het geeft kansen aan graslandflora en aan bestuivers en natuurlijke bestrijders die de productie van landbouwgewassen kunnen opdrijven.
Tevens vergroten groene dooraderingen de belevingswaarde van het landschap wat weer kansen biedt voor zowel lokale bewoners als voor (hoeve)toerisme.
Agro-ecologische projecten
Ook agro-ecologische projecten zorgen voor extra natuur- en landschapsbeleving en dienen door lokale overheden ondersteund te worden. Concreet spreken we over het stimuleren van gemeenschappelijke tuinen en lokale boerenmarkten.
Ondersteuning van voedselcoöperaties en stedelijke coöperaties waar boeren hun producten kunnen verkopen dienen aangemoedigd te worden. Ook het subsidiëren van zelfpluktuinen of CSA-landbouwbedrijven met een bio-label is een taak waar de lokale overheid dient op in te zetten.
Publieke landbouwgronden
Het OCMW en de kerkfabrieken hebben heel wat braakliggende gronden in eigendom die nabij woonkernen gelegen zijn. Wij zijn er van overtuigd dat het inrichten van deze gronden voor duurzame, natuurinclusieve landbouw zoals voedselbossen een positief effect hebben op fauna en flora en bijdragen aan een gezondere en aangename leefomgeving voor de omwonenden.
Wil je meer lezen over onze visie over duurzame landbouw? Download dan onze verkiezingsmemoranda van Hasselt en Zonhoven op de website van Natuurpunt.
Tekst: Johan Massonnet – Werkgroep Beleid