Gierzwaluwen: snelheidsduivels in de lucht
Heb jij ze al gezien? De gierzwaluwen zijn ondertussen al een tijdje terug in ons land. Tijdens hun jaarlijkse trek leggen ze duizenden kilometers af. Tussen april en juli komen ze hier broeden om daarna te overwinteren in Zuidelijk Afrika.
Wist je trouwens dat de Stad Hasselt deze zwaluwsoort geadopteerd heeft? Concreet houdt dat in dat de Stad Hasselt extra zorg draagt voor de gierzwaluwen.
Dit kan gaan van acties op het terrein, maar ook communicatie, sensibilisatie en educatie. Het doel is zoveel mogelijk betrokkenheid bij de Hasselaren creëren.
Uitbreiden van nestgelegenheid
De gierzwaluw voelt zich prima thuis onder de mensen. Een klein spleetje tussen dak en dakgoot kan bijvoorbeeld al genoeg zijn. Maar in de loop der jaren zijn de gebouwen veranderd. Zo zijn er in de hedendaagse architectuur minder uitsteeksels en is alles meer gestroomlijnd. Kieren en spleten worden vermeden om te besparen op energie.
Daarom moeten we inspanningen leveren om meer nestgelegenheid te creëren voor de gierzwaluwen. Bovendien leven deze beestjes in kolonies. Dus hangen er best een aantal kasten samen.
Inge Hendrikx van onze Werkgroep Vogels houdt zich bezig met het zoeken naar nieuwe locaties voor nestkasten voor de gierzwaluwen.
“Ondertussen hangen er 10 nestkasten aan de Heilig-Hartkerk. Dat was een project van Jos Coteur. Hij heeft er ook voor gezorgd dat er nestkasten gehangen werden aan het Virga Jessecollege in de Guffenslaan en aan het nieuwe Stadhuis, het Scheep.
Verder zijn er nestkasten bijgekomen aan de kerk van Kermt en de lagere school in de Katarinawijk.”
Inge Hendrikx
Wanneer je een nieuwe locatie weet of vragen hebt, kan je altijd terecht bij onze Werkgroep Vogels. Zij kunnen je met raad en daad bijstaan, bijvoorbeeld bij het ophangen van nieuwe nestkasten.
Hoe kan je een gierzwaluw herkennen?
De gierzwaluw lijkt qua uiterlijk misschien veel op een gewone zwaluw, maar is het niet. Hij behoort tot een andere familie (Apodidae) en zelfs tot een andere orde van vogels, namelijk de gierzwaluwachtigen.
Hij is ook niet verwant aan de nachtzwaluwen maar meer met de kolibries uit Amerika. Typische kenmerken zijn:
- hun lichaam is ongeveer 16 centimeter lang. Door de lange vleugels lijken ze groter (42 tot 48 centimeter spanwijdte)
- egaal donkerbruin verenpak met lichtere keelvlek
- tijdens warme zomeravonden hoort men dikwijls hun typische schreeuw ‘srriiiiiile’ midden in de stadswijken
Ze eten meestal allerlei insecten die ze soms tot 1 kilometer hoog uit de lucht plukken. Voor hun jongen verzamelen ze de insecten in een voedselbal. Daardoor moeten ze maar enkele keren terugkeren naar het nest.
Zo brengen ze de meeste tijd door in de lucht. Gierzwaluwen slapen met slechts één hersenhelft tegelijk, daardoor kunnen ze zelfs half slapend blijven vliegen. Het record ononderbroken in de lucht blijven staat op naam van de alpengierzwaluw. Maar liefst zes maanden aan één stuk!
Wist je dat de gierzwaluw (Apus apus) een snelheid van wel 120 kilometer per uur haalt in gewone vlucht? Tijdens een duikvlucht kan dit oplopen tot maar liefst 200 kilometer per uur. Hiermee zit hij in de top 10 van de snelste vogels ter wereld. Per jaar kunnen ze tot 500.000 kilometer afleggen.
Waarnemingen van gierzwaluwen
Het vinden van invliegplekken van gierzwaluwen is niet eenvoudig. Het nest kan bovendien tot een meter van de invliegplek verwijderd zijn. Gelukkig zijn ze heel trouw aan hun broedplaats. Zolang er niets aan de locatie verandert, zullen ze de komende jaren terugkomen naar dezelfde plaats om er te broeden.
Volgens waarnemingen.be, waren er tussen begin april en einde mei 2020 bijna zevenduizend waarnemingen in België. In Zonhoven en Hasselt zijn er sinds april waarnemingen geweest in :
- het natuurgebied Wijvenheide
- het stadscentrum van Hasselt
- het natuurgebied de Platwijers
- Schimpen
Als je zelf gierzwaluwen ziet of hoort, kan je dit altijd ingeven bij waarnemingen.be. Mooie foto’s zijn ook altijd welkom. Deze plaatsen we dan, mits je toestemming en met vermelding van je naam, op onze Instagram-account.